zondag 20 november 2016

Democratie staat centraal - deel 2

Nederland leest is er natuurlijk ook voor de jeugd: Nederland leest junior. Het boek Strijd om drakeneiland van Lydia Rood wordt aangeboden. Niet alleen om te lezen, maar ook om te debatteren.
"Dit boek over een volwassen wereld in het klein met kwesties als macht, bondgenootschap en verantwoordelijkheid leest vooral als een spannend verhaal" (ai-tekst).
Ik bleef met vragen zitten. Waarom ziet de wereld op het eiland er zo verantwoord volwassen uit, met bijvoorbeeld arbeidsdeling en alles supergeorganiseerd? Marnix grijpt de macht en oefent terreur uit - waarom eigenlijk?
Ik laat die vragen verder rusten. Het is inderdaad een spannend verhaal en slimme Mo redt de onderdrukten en verlost iedereen van de onderdrukking.
Het verhaal biedt genoeg mogelijkheden om met elkaar in gesprek te gaan over maatschappij-inrichting, politiek en democratie. Ik hoop dat dit enthousiast gebeurt en dat daarbij vooral ook goede vragen gesteld worden. En misschien wat uitleg en achtergrondinformatie. Want een argeloze lezer voelt zich na het lezen van dit boek misschien gesterkt in de overtuiging dat opmerkzaamheid en intelligente slimheid garant zullen staan voor een overwinning. 
Als dat zo zou zijn, zou ik dat diegene graag uit het hoofd praten. Was de wereld maar zo simpel... of moeten we zeggen: gelukkig is de wereld complexer?

Deze zomer heb ik genoten van het boek:
Ook een spannend verhaal. Met meerdere lagen. Ik vind het knap hoe in het boek termen als democratie en politiek uitgediept worden. Camilla als hoofdpersoon heeft genoeg reden om de politiek hartgrondig te haten, maar ze gaat er toch mee aan het werk. Al gauw levert dat op school een betere indeling van de klas op, maar daar blijft het niet bij.
Ze leert politiek te zien als: luisteren, meedoen en dienen. Deze drie begrippen worden verder uitgewerkt en bieden belangrijke referentiepunten. Niet alleen in het verhaal, maar ook om de wereld om je heen te interpreteren. 
Er komen interessante gedachten voorbij. Ook Camilla ontdekt dat veel mensen weinig vertrouwen in de politiek hebben - niets nieuws onder de zon, toch?
Daar wordt de vraag aan gekoppeld: 'Is dat de schuld van de politiek? Of van mensen die fouten maken (ook in het politieke bedrijf)?'
Zeker, moraal speelt een belangrijke rol. Zonder dat m.i. de zaak helemaal vastgezet wordt: iedereen wordt vooral uitgenodigd om 'mee te doen' en zelf antwoorden te formuleren.

Ik vind het mooi om te lezen hoeveel Luigi Garlando (sportjournalist, kinderboekenschrijver) in dit boek zijn lezers meegeeft. In het spannende verhaal wordt op een vrij natuurlijke, logische manier veel informatie over politiek en democratie verwerkt. Een lezer kan uit dit boek veel meenemen: beter begrip van politiek en democratie en genoeg stof tot nadenken. Hoe sta ik hierin? Wat vind ik van de manier waarop mijn land of gemeente bestuurd wordt? Wordt mijn stem gehoord? Wat kan ik doen om dingen aan te pakken die het waard zijn om te veranderen en te verbeteren? Waar kan ik mijn ideeën naar voren brengen?

Politiek en democratie gaat niet alleen over stellingen. Vaak zijn dat gestolde en vereenvoudigde uitkomsten van een heel gesprek met voors en tegens. De twijfel moet er natuurlijk uit, want dan is het geen stelling meer.
Ik zou hier meer nadruk willen leggen op het voorafgaande gesprek. Dat is mogelijk veel interessanter. Hebben we wel alle gezichtspunten een kans gegeven? Zijn er nog andere visies mogelijk? Zijn we bereid en nemen we de tijd om het nog eens van een nog minder belichte kant te bekijken?
Ik zie dat dit op tv en sociale media vaak niet lukt. Daar moet het snel en kort. Laten we andere sferen opzoeken en faciliteren waar het vanzelfsprekend is om wellevend naar elkaar te luisteren en elkaars argumenten serieus te nemen.


dinsdag 1 november 2016

Democratie staat centraal - deel 1

Nederland leest begint weer. Dit jaar staat democratie centraal. Met debatten en stellingen nodigen we mensen uit om mee te doen. Er staan liefst drie boeken in de spotlights. En natuurlijk is er veel te debatteren en beleven in de bibliotheken.

We hebben net de maand van de geschiedenis achter ons gelaten. Ik heb genoten van het boekje van Fidan Ekiz en haar oproep om het 'radicale midden' en de nuance op te zoeken.

Ze roept op om het gesprek aan te gaan, maar met minder hardheid en hufterigheid dan nu. Niet de schreeuwers het openbare debat laten domineren en daarmee het grote gebrek aan verbondenheid onderstrepen. Integendeel: de normaliteit zou opgeëist moeten worden, de ratio van Nederland, de kalmte en de nuance.
Ik herken daar veel in. Ze schrijft prachtig over haar eigen levensgeschiedenis en belevenissen en legt zo een aantal lagen bloot. Ze vraagt daarbij om meer begrip dan tegenwoordig in veel discussies en debatten getoond wordt.

Zou het lukken om met empathie en nuance de strijd aan te gaan tegen stellingenoorlogen en de snelle winst die een simpele quote oplevert? Er zijn nog niet zoveel politici die volop hier op in durven zetten en daarmee gewicht in de schaal weten te leggen.

In de campagne Nederland leest lijkt in de opzet meer aandacht voor debat en stellingen dan voor de manier waarop het gesprek met elkaar gevoerd wordt. En is aandacht voor gesprekstechnieken, voor het kweken van begrip, voor empathie, voor doorvragen en luisteren van elkaar niet ontzettend belangrijk? Juist ook in deze tijd? Gaat het dan ook niet om je echt verplaatsen in een ander, begrijpen wat die ander beweegt, waarom die ander met bepaalde gedachten en overwegingen rondloopt? Het gaat om meer dan alleen focussen op het eindresultaat van een stemming (ja of nee). En ook dat het in politiek en democratie niet alleen gaat om de winst en wie er gewonnen heeft, maar ook om begrip en rekening houden met elkaar.

Komt dat voldoende tot zijn recht de komende maand?